Diana Matroos is een van de gezichten van het RTL Nieuws en presentatrice bij BNR Nieuwsradio. In oktober 2015 werd zij verkozen tot winnares van De Kleurrijke Top 100. Een prijs die wordt uitgereikt aan invloedrijke, kleurrijke Nederlanders. Het interview dat zij vervolgens deed met de Volkskrant, veroorzaakte veel commotie.
Daarin sprak zij zich uit over discriminatie op de werkvloer van RTL. Zo kreeg zij, onder andere, inzage in een mail waaruit bleek dat zij een programma niet mocht presenteren vanwege haar huidskleur, omdat de andere presentator ook zwart was. Ze mochten niet te vaak samen presenteren, omdat dat te heftig zou zijn voor het programma.
Diana Matroos komt uit een gemengd gezin; een Nederlandse moeder en een Surinaamse vader. Zij beschrijft zichzelf dan ook als zowel een witte als zwarte vrouw. Hoewel zij een succesvolle carrière heeft, benadrukt zij dat de route naar succes niet altijd makkelijk is geweest: ‘ik heb er als zwarte vrouw, dubbel hard voor moeten werken’.
Eind november gaf Diana een TEDx talk, met de titel Diversity Wins. Hierin beargumenteert zij waarom diversiteit uiteindelijk zal winnen. Dat is niet alleen omdat de maatschappij verandert, maar vooral vanwege het groeiende economische belang van allochtone doelgroepen.
Vraag & Antwoord
Een van uw missies: het benadrukken van het belang van diversiteit bij mediaorganisaties. Kunt u dit toelichten? “Uit onderzoek van het NRC is gebleken dat er een groot verschil zit tussen het aantal witte journalisten en journalisten met een andere culturele achtergrond. Dit verschil moet verkleind worden. Niet alleen omdat een nieuwsredactie een waarheidsgetrouwe weerspiegeling moet zijn van de samenleving, maar ook omdat het voor nieuwsorganisaties belangrijk is. Het publiek moet zich herkennen in verhalen en in de mensen die de verhalen maken. Wanneer een nieuwsorganisatie te veel verwijderd is van de doelgroep, herkennen mensen zich niet meer en gaan ze op zoek naar andere informatiekanalen.”
Het gebrek aan etnische diversiteit is niet alleen typisch voor de journalistiek. Dit kan toch ook doorgetrokken worden naar andere sectoren? “Dat klopt, al vind ik het wel een extra noodzaak in de journalistiek. Die vertelt namelijk: ‘zo zit de wereld in elkaar’. En als je dan met een eenzijdige groep over een heterogene samenleving gaat berichten, vind ik dat wel problematisch.”
In een interview las ik, dat u in de beginfase van uw carrière, zich aanpaste aan de omgeving. Wat bedoelt u daarmee? “Veel mensen zullen zich herkennen in het gevoel je anders te voelen, wanneer je als enige donkere persoon in een witte omgeving stapt. Met aanpassen bedoel ik, dat je snel opgaat in het witte systeem. Wanneer er vervelende opmerkingen worden gemaakt, weeg je af of je er wel of niet iets van zal zeggen. In veel gevallen doe je het niet. Vaak omdat het negatief is en je er eigenlijk ook niet altijd mee bezig wilt zijn. Uiteindelijk pas je je dus aan.”
Want wat is dan de toevoegde waarde van meerdere allochtonen op de redactie? “Ik geloof dat wanneer de groep groter wordt, dat je dan ook sterker staat. Je spreekt je minder snel uit, wanneer jij je in een minderheidspositie bevindt. Daarom moeten er meer mensen worden aangenomen, met diverse achtergronden. Want wanneer de groep groter wordt, is de kans kleiner dat zij zich moet aanpassen aan het dominante systeem. Bovendien brengt de diversiteit een toevoeging voor redacties en inzicht in de verhalen.”
Na het winnen van De Kleurrijke Top 100, heeft u zich uitgesproken over discriminatie op de werkvloer. Maar dat hebben u, en anderen, een lange tijd niet gedaan. “Na mijn statement ben ik door velen geprezen voor mijn moed. Ik kreeg veel reacties in de trant van: Wat geweldig dat je dit durft.’ Dit geeft aan dat het voor veel mensen belangrijk is geweest. Mensen spreken zich hier niet over uit vanwege de negatieve associaties. Dat is ook de reden geweest waarom ik er lang niet over gesproken heb.
Ik werk hard voor mijn carrière en wilde mij vooral daar op concentreren. Ik herken mijzelf wat dit betreft erg in de acteur Will Smith die hierover zegt; ‘je kunt je daar beter niet mee bezighouden want anders wordt het een onderdeel van jou.’”
Wat bracht jou er toe om er uiteindelijk wél over te praten? “Dat is een langzaam proces geweest. Ik werk 16 jaar in het vak, en ik kreeg de erkenning met het winnen van De Kleurrijke Top 100. Ik voelde daarbij een diepe verantwoordelijkheid om mij uit te spreken over zaken die ik belangrijk vind.”
“Daarbij denk ik ook aan een meisje dat een aantal jaren geleden een van mijn lezingen bezocht. Zij stond op en bedankte mij, omdat ik als zwarte vrouw op de plek zat, waar zij ook graag had willen zitten. Maar haar moeder zei; ‘Vergeet het maar want jij bent zwarter dan Diana’. Enerzijds klopt dit, want je ziet ook weinig super donkere vrouwen in de media en ik weet dat je er twee keer harder voor moet knokken. Anderzijds ontneemt de moeder hiermee wel de droom van haar dochter.”
Afgaande op reacties, lijkt het publiek soms moe te worden van discussies omtrent diversiteit, racisme en discriminatie. Veel mensen doen het af als het innemen van een slachtofferrol. Is Nederland wel klaar voor dit soort veranderingen? “Daarom hecht ik veel belang aan het delen van verhalen en het zichtbaar maken van rolmodellen. Het gaat uiteindelijk om bewustwording. Na mijn statement kreeg ik mails van witte journalisten die zeiden dat ze door mijn verhaal bewust werden van hun white privilege. Ik kreeg ook een mail van een journalist, die onlangs een conferentie had bezocht en zich had verbaasd over het goede verhaal van een zwarte spreker; ‘Dat had hij niet verwacht’. Het is natuurlijk vreselijk wat hij zegt, maar ik dank hem wel voor zijn kwetsbaarheid en dat hij dit aan mij durfde te vertellen. Hij heeft ervan geleerd.”
Het kleurrijker maken van redacties, is de verantwoordelijkheid van de mensen op leidinggevende posities in mediabedrijven. Zien zij hier de meerwaarde niet van of is het onwil? “Ik weet niet of het onwil is, men heeft er in ieder geval onvoldoende een prioriteit van gemaakt. Er zijn bedrijven zoals Google, ABN AMRO en Tom Tom, die dat wél doen. Zij hebben een diverse klantengroep, en willen zich daar dus ook aan aanpassen. Bij Google moet iedereen een bias-training doorlopen. Het lijkt me goed als dit ook zou gebeuren op leidinggevend niveau bij redacties.”
Onlangs gaf u een TEDx presentatie met de titel Diversity Wins. Kunt u dit toelichten? “Ik geloof dat diversiteit uiteindelijk wint vanwege het economische belang. De maatschappij verandert en uit onderzoeken blijkt dat dit belang steeds groter wordt. Veel bedrijven laten hier een kans liggen. Een bedrijf dat klantvriendelijk is, kijkt naar z’n klanten en wat zij belangrijk vinden. Allochtonen zijn gewoon klanten, die ook geld uitgeven in de supermarkt en kijken naar Nederlandse televisiezenders. Diegenen die dit begrijpen, zijn nu koplopers en de winnaars van morgen.”
Maar nu de hand in eigen boezem. Wij (allochtonen) kunnen natuurlijk ook het initiatief nemen en solliciteren bij nieuwsorganisaties. “Ik kan me voorstellen dat als je ergens moeilijk doorheen komt dat je uiteindelijk denkt; ‘Ik ga iets anders doen.’ Daarbij moet je je natuurlijk ook welkom voelen. Toch zou ik tegen iedereen willen zeggen, ga voor je dromen. Misschien moet je er inderdaad langer en harder voor werken. Maar als je ambitie en de kwaliteiten hebt, dan ga je er op een gegeven moment wel komen.”
Wellicht dat lezers nu denken; u heeft inmiddels succes, dus dan is het makkelijker praten. “Maar ik heb echt geen makkelijke weg bewandeld. Ook daarom heb ik mijn verhaal gedeeld. Er zijn op mijn route vaker momenten geweest dat ik dacht; hier is sprake van uitsluiting of discriminatie. Het gebeurt ook vaak impliciet, waardoor het moeilijk hard te maken is. Maar toen ik bij RTL die mail las, was ik hierover ook enkele dagen van slag en overwoog ik om bij RTL te stoppen. Uiteindelijk besloot ik om toch door te gaan.”
“Ik ben me er goed van bewust dat er mensen zijn, die het moeilijker hebben dan ik. Bijvoorbeeld Marokkanen, die niet worden uitgenodigd voor gesprekken wanneer zij met hun eigen naam solliciteren. Die voorbeelden zijn er ook en het is daarom goed dat Het College voor de Rechten van de Mens hier veel aandacht voor vraagt. Toch wil ik adviseren om door te gaan en proberen te voorkomen dat discriminatie een onderdeel wordt van jezelf. Anders ga je uitstralen; ‘ze willen mij toch niet’. Als jij het zelf niet gelooft, blijft het een vicieuze cirkel.”
Op welke manier gaat u de komende tijd uw rol als winnares van de Kleurrijke Top 100 invullen? “Dit verhaal zal ik de komende tijd blijven herhalen. Ik hoop daarmee meer bewustzijn te creëren. Ik ben tevens erg blij met de diversiteits-commissie die bij RTL ingesteld is. Hoewel ik dit niet alleen zie als een missie voor RTL, maar als een media-brede missie. Ook zal ik in gesprek blijven met bedrijven als Google en ABN AMRO en anderen om te kijken wat zij doen en hoe wij van hen kunnen leren. Op den duur hoop ik dat De Kleurrijke Top 100 niet meer nodig is en dat diversiteit breed gedragen wordt.”
